86 lat temu podczas Nocy Kryształowej z 9 na 10 listopada 1938 roku ofiarą pożaru wywołanego przez niemieckie bojówki stała się landsberska synagoga. Żydowska świątynia uroczyście poświęcona 13 września 1854 roku była prawdopodobnie zlokalizowana przy Judenstraße 1 (Żydowska 1), po 1933 roku Zimmermannstraße, w 1945 roku nazwana ul. Lechitów, później, po 1960 roku w wyniku przebudowy tego fragmentu miasta ulica została zlikwidowana. Niektóre źródła lokalizują synagogę przy Baderstraßse 9 ( ul. Łazienki 9).
Obecnie miejsce dawnej synagogi zniszczonej w efekcie pożaru i wojny zajmuje wielorodzinny budynek mieszkalny usytuowany pod adresem ul. Łazienki 2-4. Zarządcą budynku jest Spółdzielnia Mieszkaniowa „Włókno”. Zgodnie z informacją uzyskaną w Spółdzielni, budynek pierwotnie przeznaczony dla pracowników Stilonu, został zasiedlony w 1963 roku.
O dawnej synagodze przypomina kamień pamiątkowy z wygrawerowaną Gwiazdą Dawida i napisem po polsku i hebrajsku „Synagoga” oraz datą jej istnienia: 1854-1938. Głaz został ustawiony w pobliżu budynku 24 listopada 2014 roku z inicjatywy Towarzystwa Miłośników Gorzowa.
Na skwerze, w sąsiedztwie znajduje się również tablica upamiętniająca społeczność żydowską i synagogę odsłonięta 29 sierpnia 2018 roku z napisem o treści:
Pamięci żydowskich mieszkańców Landsberga.
Żydzi mieszkali w Landsbergu od XIV wieku przyczyniając się do rozwoju miasta.
W 1871 r. w mieście żyło 730 Żydów.
W Landsbergu znajdowały się synagoga oraz dom gminy tzw. Kahał.
Synagoga wybudowana w 1854 r. została spalona podczas Nocy Kryształowej z 9 na 10 listopada 1938 r. przez niemieckie nazistowskie bojówki.
Po 1942 r. ostatni landsberscy Żydzi zostali deportowani przez Niemców do gett i obozów zagłady. Przeżyli tylko nieliczni.
Pamięć o nich jest błogosławieństwem. 2018/5778
Noc Kryształowa – pogrom Żydów w III Rzeszy, połączony z paleniem synagog i niszczeniem żydowskiego majątku, zainicjowany przez władze państwowe w nocy z 9 na 10 listopada 1938 roku. Ulice niemieckich miast zostały zasypane odłamkami szkła i kryształów z rozbijanych wystaw żydowskich sklepów i mieszkań, stąd też nazwa pogromu.
Tekst i foto Helena Tobiasz
59 total views, 1 views today
[0]