Relacja Ewy Rutkowskiej
Wycieczka do Santoka, 6 maja 2019
Santok, to gmina wiejska w województwie lubuskim i powiecie gorzowskim. Według danych z 2017 roku gminę zamieszkiwały 8.382 osoby.
Wycieczkę do tego historycznego miejsca i zwiedzanie wieży widokowej z 1936 roku Jerzego Gąsiorka – Gąsiora, zorganizowała Krystyna Kamińska, opiekunka grupy studentów UTW w Gorzowie. Ja się tam „zapałętałam poniekąd po znajomości”.
W trakcie jazdy autobusem z p. Zdzisławem za kierownicą, różne wieści o Santoku przybliżał nam, znany historyk Zbigniew Miller.
Oto kilka z tych wieści „podparte” informacjami z Wikipedii.
Już w 1112 – 1116 roku Gall Anonim nazwał Santok „Strażnicą i kluczem do królestwa”. Nazwa wsi nawiązuje do położenia. Staropolski Sątok – oznacza spływ rzeki. Miejscowość historycznie związana jest z Wielkopolską. Badania dendrochronologiczne wskazują, że około roku 970 powstał tu w czasach Mieszka I ważny gród piastowski o statusie kasztelanii i osada obronna na granicy Państwa Piastów i Pomorza Zachodniego.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, wydany w XIX wieku podaje dwie nazwy polskie Santok i Sątok. Obecna nazwa zatwierdzona została w 1946 roku.
Wieża widokowa, w której, jako właściciel gospodaruje Jerzy Gąsiorek/Gąsior, artysta rzeźbiarz, znanych asamblaży i poeta, powstała w 1936 roku. Kupił ją w stanie ruiny w latach 70-tych. I pomału remontował. Doprowadził też prąd i wodę. Wtedy też zaczął tworzyć swoje rzeźby. Mówi, że bardzo w owym czasie fascynował go znany artysta, którego poznał osobiście – Władysław Hasior. I tak powstawały Jego prace, które nazywa Hasiory/Gąsiory. Ta znajomość zaowocowała tym, że właśnie Gorzów stał się posiadaczem drugiej co do wielkości (po Zakopanem) ilości prac tego wyróżniającego się artysty. Pan Jerzy pracował wtedy w BWA. I w BWA jest stała ekspozycja prac Hasiora.
My siedzieliśmy przy ciepłym kominku przy słodkościach poczęstowani kawą i herbatą, a pan Jerzy opowiadał o swoim „gospodarstwie”. Przeczytał też kilka swoich wierszy. Ma na swoim koncie kilkanaście wydanych tomikow poetyckich. Wiersze czytała też Krystyna Kamińska. Oto jeden z nich, z tomu „Ja profan”
Mój Santok
Wieś od wieków zespolona z rzeką
swym ustalonym rytmem żyje
pociąg przejeżdża o stałej godzinie
na placu przed sklepem kobiety z torbami
listonosz na rowerze jak co dzień
pani od muzeum uchyla rąbka historii
prom wielokroć przecina nurt Warty
barka leniwie płynie aż do Wisły
bociany w gniazdach donośnie klekocą
w południe radośnie dźwięczy sygnaturka
na brzegu wędkarze cierpliwi nad podziw
gdzieś tam na górze traktor nicuje pole
za nim wygłodniały orszak ptaków
tyle się dzieje w tym zakątku świata
wybranym przez Boga
ze wzgórza ja to wszystko widzę
i jak Ikar wzlatuję w zachwycie.
Wiersz bardzo dobrze oddaje atmosferę sielskości, jakiejś inności tego tu świata.
Z wieży widać fragment wsi, niestety nikt nad budową nigdy nie zapanował i są tu kolory „od lasa do sasa”. A wydawałoby się, że w takim historycznym miejscu, coś jest wolno, a czegoś nie. Że będzie widoczny ład. Szkoda, że tak nie jest.
Jest też widok na zabytkowe grodzisko. Gdzie kiedyś przed laty odbył się tu „mój” Wojewódzki Przegląd Zespołów KGW (PARA). Na grodzisko ze śpiewem przemieszczaliśmy się promem. Teraz prom używany jest podobno na szczególne zapotrzebowanie… Może wtedy też tak było? Nie pamiętam.
W Santoku zwiedzić można jeszcze neogotycki kościół filialny z 1858 roku i szachulcową dzwonnicę wiejską z 1764 roku. Poza tym wspomniane grodzisko z X-XIII wieku, domy szachulcowe i resztki umocnień południowej części odcinka Wału Pomorskiego. No i ta trzykondygnacyjna wieża, w której są skarby Jerzego Gąsiorka, i które mogliśmy zobaczyć. Kiedyś w XI wieku w tym miejscu posadowiony był gródek pomorski, a w XV wieku także zameczek rycerski.
Od 1978 roku jest też w Santoku Muzeum Grodu Santok, jako oddział Muzeum Okręgowego w Gorzowie.
Wokół wieży Gąsiora kwitną ogromne ilości bzów, a nad polami śpiewają skowronki. Piękne miejsce i piękny wyjazd….
Ewa Rutkowska
1,198 total views, 2 views today
[0]