CAŁOWAŁY KOŁA, MOTOR, ŚWIATŁA, PAKI …
TAK CHORE WIĘŹNIARKI W RAVENSBRÜCK WITAŁY WOZY Z POLSKIMI CHORĄGIEWKAMI, KTÓRE PRZYJECHAŁY ZABRAĆ JE DO GORZOWA
18 sierpnia 2020 r. mija 72. rocznica śmierci Marii Kuszell – więźniarki Ravensbrück. Jej grób znajduje się na cmentarzu Świętokrzyskim w Gorzowie Wielkopolskim, w pierwszym rzędzie od strony kościoła pw. Podwyższenia Krzyża Świętego przy ul. Warszawskiej 51. Na płycie nagrobnej widnieje napis: : „Ś. P. Maria Ryśka Kuszell Były Więzień Ravensbrück Ur. 13.V.1916 R. zm. 18.VIII.1948 R. Prosi o Zdrowaś Maria”. Nieco dalej, w centralnej części cmentarza znajduje się pomnik kryjący prochy 16 Więźniów Ravensbrück zmarłych w Gorzowie w 1945 r.
W mieście nad Wartą funkcjonuje przekaz, że to właśnie Maria Kuszell wraz z kilkoma innymi więźniarkami doszły pieszo do Gorzowa i powiadomiły, że w Ravensbrück są chore Polki, którymi nikt się nie interesuje, podczas gdy inne narodowości zabrały już swoich więźniów. Niemiecki koncentracyjny obóz Ravensbrück został wyzwolony 30 kwietnia 1945 r. przez Armię Czerwoną.
28 czerwca 1945 r. z Gorzowa wyjechała specjalna ekipa Polskiego Czerwonego Krzyża (PCK) po te chore. Obecne już tu, byłe więźniarki zajęły się organizacją szpitala PCK przy ul. Długiej 22-23, teraz Kosynierów Gdyńskich, w budynku, gdzie później mieścił się Zespół Szkół Gastronomicznych.
Gdy na teren obozu Ravensbrück wjechały ciężarowe samochody z polskimi emblematami więźniarki rzuciły się na wozy całując koła, motor, światła, paki – opowiadała przewodnicząca klubu Pioniera oraz inicjatorka budowy pomnika Więźniów Ravensbrück Zofia Nowakowska, głęboko szlochając na wspomnienie cierpień, przez które przechodzili więźniowie. Maria Kuszell z zawodu pielęgniarka, pracowała w szpitalu PCK i miejskim szpitalu przez 3 lata. Zmarła 18 sierpnia 1948 roku. Miała 32 lata.
Szpitalem PCK w Gorzowie kierował dr Ryszard Braun. Nie wszystkich chorych udało się uratować. Miejscem wiecznego spoczynku zmarłych stał się cmentarz Świętokrzyski. Wspomniany wyżej pomnik kryje prochy 16 zmarłych w Gorzowie w 1945 r. Znane są nazwiska ośmiu z nich wyryte na bocznej tablicy: „Józef Gościec, Walerian Drewniak, Aleksander Karol, Maria Kiełkowska, Edmund Kurzowiński, Julia Libertowska, Władysław Michna, Stefania Potzowa Pozostałe nazwiska nieznane”.
Zdjęcia: Budynek przy ul Kosynierów Gdyńskich 22-23, dawny szpital PCK, Pomnik Więźniów Ravensbrück, grób Marii Kuszell.
Tekst i foto Helena Tobiasz
639 total views, 1 views today
[0]