Wspomnienie o bp. Edmundzie Nowickim pierwszym administratorze diecezji gorzowskiej – konsekwencją niedawnego wmurowania i poświęcenia tablicy ku Jego czci w katedrze Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gorzowie Wielkopolskim. Ks. Nowickiego mianował kardynał August Hlond 15 sierpnia 1945 r.
Gorzowianie odkrywają wiadomości o pierwszym administratorze diecezji, dzięki tablicy pamiątkowej w kruchcie gorzowskiej fary, którą 9 września tego roku poświęcił ordynariusz diecezji zielonogórsko – gorzowskiej bp Tadeusz Lityński.
Na marmurowej tablicy znajduje się wizerunek administratora, po lewej stronie jest napisane: – ks. inf. dr Edmund Nowicki *13.09.1900 r. – Trzemeszno +10.03.1971 r. – Warszawa. Z prawej strony napisano: – Więzień niemieckich obozów w Dachau i Gusen 1940 – 1943. Administrator Apostolski Kamieński, Lubuski i Prałatury Pilskiej pierwszy Ordynariusz Gorzowski. 15.08.1945 r. – 26.01.1951 r.
Na pytanie dlaczego wierni są zaskoczeni widokiem tej tablicy w kruchcie kościoła, proboszcz katedry ks. dr Zbigniew Kobus odpowiedział, że prawdopodobnie dlatego, że uroczystość jej poświęcenia odbyła się w dzień powszedni.
Z powodu zmian remontowych katedry po pożarze, który wybuchł w kościele w 2017 r. a do tej pory jeszcze nie wszystko zostało wykonane, wielu wiernych przypadkiem odkrywa innowacje, m.in. tę tablicę umieszczoną na ścianie przy grobie Sł. Bożego bpa Wilhelma Pluty.
W pracy naukowej prof. Dariusza Rymara z Akademii im. Jakuba z Paradyża w Przeglądzie Zachodniopomorskim można przeczytać o ks. Nowickim i Jego roli w ustanowieniu gorzowskiej katedry. Rozdział nosi tytuł: „Jak niemiecki Marienkirche stał się polską Katedrą Wniebowzięcia NMP w świetle akt z zasobu Archiwum Państwowego w Gorzowie Wielkopolskim”. Prof. Dariusz A. Rymar jest także dyrektorem Archiwum Państwowego w Gorzowie Wielkopolskim.
W rozdziale tym czytamy m.in.: 1 wrzenia 1945 roku nowa diecezja (administratura apostolska) rozpoczęła formalnie działalność. Jednak przez pierwsze tygodnie jej siedzibą był Poznań. Z tej okazji ks. dr Edmund Nowicki wydał dwa orędzia: do duchowieństwa i do wiernych.
W orędziu do wiernych napisał m.in.: „Cały obszar Ziemi Lubuskiej, udzielnej prałatury pilskiej i Pomorza Zachodniego złączony jest w jedną kościelną jednostkę
administracyjną pod nazwą Administracji Apostolskiej. A na jej czele staję dziś
wśród Was, Najmilsi, jako Wasz Arcypasterz, powołany Wolą Bożą, ujawnioną nakazem Namiestnika Chrystusowego. Świadom jestem w całej pełni ogromnej trudności zadania, lecz idę w Imię Pańskie i dlatego z ufnością podejmuję pasterzowanie swoje”.
Następnie dowiadujemy się, że od 9 września 1945 r. kościół był już dostępny dla wiernych. 28 października 1945 r. ks. Nowicki odbył ingres do gorzowskiej katedry. W zapowiedzi prasowej, kościół był już tak nazywany. Nowy rządca był wówczas określony jako „biskup lubuski”.
Z opracowania prof. Rymara dowiadujemy się również, że decyzja ks. Edmunda Nowickiego o ulokowaniu stolicy administratury w Gorzowie nosiła cechy przypadku. Przypadkowa była w tym znaczeniu, że za sprawą wyjazdu z oficerem sowieckim na Ziemię Lubuską trafił do Gorzowa.
– Gorzów pozostał ośrodkiem administracji kościelnej do roku 1992, kiedy Diecezję Gorzowską przekształcono w Diecezję Zielonogórsko-Gorzowską. Stolica nowej diecezji znalazła się w Zielonej Górze, ale mimo tego, katedra gorzowska zachowała swoją rangę jako główny kościół w diecezji – napisał prof. Rymar.
Ks. Edmund Nowicki ur. się w Trzemesznie koło Gniezna. Zmarł w Warszawie. Święcenia kapłańskie przyjął w 1924 r. w katedrze gnieźnieńskiej. W latach 1940-1941 był więźniem obozów w Dachau i Mauthausen-Gusen. 15 sierpnia 1945 roku kardynał August Hlond mianował go administratorem administracji kościelnej na Ziemiach Zachodnich, w tym administracji apostolskiej z siedzibą w Gorzowie Wlkp. 28 października odbył się ingres do katedry. Dzień wcześniej otworzył kurię biskupią w byłej willi Bahrów, a następnie powołał sąd duchowny. M.in. utworzył Niższe Seminarium Duchowne w Gorzowie i Słupsku, powołał diecezjalną Caritas, erygował wiele parafii.
24 kwietnia 1951 roku został mianowany biskupem koadiutorem w Gdańsku. Do Gorzowa przybył ponownie w 1966 r. jako uczestnik uroczystości milenijnych. Zmarł 10 marca 1971 r. w Warszawie. Został pochowany w krypcie biskupów gdańskich w archikatedrze w Gdańsku Oliwie.
W gorzowskiej katedrze znajdują się groby biskupów: Teodora Benscha, Wilhelma Pluty, Adama Dyczkowskiego i Antoniego Stankiewicza.
371 total views, 1 views today
[0]