W cieniu rozłożystych ramion Antajosa znajdują miłość, schronienie (…) uchodźcy (…). Zbigniew Herbert. Antajos

Ramiona Antajosa. Z teorii i historii regionalizmu literackiego w Polsce. Taki tytuł nosi książka autorstwa prof. Małgorzaty Mikołajczak, której promocja odbyła się w środę, 8 czerwca 2022 r. w Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Zbigniewa Herberta w Gorzowie Wielkopolskim.

Spotkanie w ramach cyklu „Nowa Marchia – prowincja zapomniana – Ziemia Lubuska – wspólne korzenie” otworzył dyrektor biblioteki Sławomir Szenwald.

Moderator – prof. Katarzyna Taborska publikację przedstawiła jako obowiązkowy podręcznik dla tych, którzy zajmują się regionalizmem. Wyjaśniając przy tym, że tytuł zaczerpnięty z eseju Zbigniewa Herberta „Antajos” wprowadza mit Antajosa do szerszej świadomości. W micie tym Antajos był nieśmiertelny dopóki stał na ziemi, był z nią związany. Herkules zwyciężył Antajosa dopiero wówczas, gdy po odkryciu tajemnicy jego nieśmiertelności, podniósł go z ziemi i pokonał. Mit Anteusza (Antajosa) mówi o sile, która bierze się z ziemi, z zadomowienia, z regionu. Profesor Taborska poruszane w książce zagadnienia podzieliła na cztery części. Pierwsza część przedstawia mit Anteusza jako mit regionalisty. Druga – rozpatruje regionalizm literacki z perspektywy historycznej. Dalej przedstawione są metody badawcze. Całość zamyka omówienie wątków regionalnych w twórczości Czesława Miłosza i Zbigniewa Herberta.

Prof. Małgorzata Mikołajczak wyjaśniła, że książka jest efektem badań nad regionalizmem prowadzonych pod jej kierownictwem przez kilka ośrodków akademickich w ramach projektu „Regionalizm w badaniach literackich: tradycja i nowe orientacje”. Patronat nad projektem sprawował Komitet Nauk o Literaturze Polskiej Akademii Nauk. Profesor Mikołajczak tłumaczyła, że projekt zmienił myślenie o regionie w kategoriach centrum – peryferie dotychczas często rozumiane jako prowincjonalizm, zaściankowość. Z tym wiąże się zauważenie i docenienie literatury regionalnej. Do niej należy zaliczyć wszystko co zakorzenione w konkretnym miejscu, regionie i sięga do zdarzeń tam zachodzących. Współcześnie w tej dziedzinie dobrze lokuje się pisarstwo Olgi Tokarczuk, czy choćby realistyczne powieści Zofii Mąkosy.

W trakcie dyskusji jako prototyp literatury regionalnej wskazano „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza, ale też „Dolinę Issy” Czesława Miłosza oraz osadzoną w Warszawie twórczość Izaaka B. Singera, mimo że on sam mieszkał w Ameryce. Weronika Kurjanowicz pytała, gdzie mieści się jej regionalizm – osoby osiedlonej na tej ziemi w wyniku repatriacji. Wyraziła też zaniepokojenie czy zainteresowanie regionalizmem należącym przecież do grupy – izmów nie stwarza ryzyka przerodzeniem się w niebezpieczną ideologię. Odnosząc się do tych zagadnień profesor Mikołajczak mówiła, że globalizm wywołał modę na regionalizm, natomiast nowy typ regionalizmu wynikający ze specyfiki naszego terenu, będącego kulturowym tyglem nazwała regionalizmem adaptowanym.

Prof. zw. dr hab. Małgorzata Mikołajczak kieruje Zakładem Literaturoznawstwa w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Zielonogórskiego. Autorka i współredaktorka monografii dotyczących literackiego regionalizmu.

Prof. AJP dr bab. Katarzyna Taborska jest kierownikiem Katedry Literatury w Instytucie Humanistycznym Akademii Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wlkp. Laureatka Wawrzynu naukowego za książkę „Literatura miejsca. Piśmiennictwo postlandsberskie”.

Tekst i foto Helena Tobiasz

272 total views, 1 views today

[0]

0.00 zł Zobacz